Bữa trưa ở trường giúp trẻ em Nhật Bản đứng đầu danh sách dinh dưỡng
Cập nhật 17-07-2020
(JapanToday) - Nhật Bản giữ được kỳ tích hiếm có với một quốc gia phát triển trong chăm sóc bữa ăn cho trẻ - điểm số cao về dinh dưỡng nhưng tỷ lệ béo phì rất thấp. Đâu là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa kỳ tích này? Chính là những bữa cơm trưa học đường.
Một báo cáo mang tính bước ngoặt của cơ quan bảo vệ trẻ em liên hiệp quốc UNICEF công bố hôm thứ ba cho thấy Nhật Bản đứng đầu các bảng xếp hạng về các chỉ số sức khỏe của trẻ em, với tỷ lệ trẻ sơ sinh tử vong và trẻ em thiếu cân cực thấp.
Nhưng đất nước này cũng có tỷ lệ trẻ béo phì thấp nhất trong số 41 quốc gia phát triển trong Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế và Liên minh Châu Âu.
Các chuyên gia cho rằng có nhiều yếu tố khác nhau liên quan đến thành quả này, chẵng hạn xã hội Nhật Bản có ý thức về sức khỏe và thường xuyên bắt buộc kiểm tra sức khỏe cho trẻ em, nhưng chương trình cơm trưa học đường toàn quốc cũng đóng một vai trò quan trọng.
"Bữa trưa ở trường với thực đơn do các chuyên gia dinh dưỡng đưa ra được đưa đến tất cả các trường tiểu học và phần lớn các trường trung học cơ sở trên khắp Nhật Bản", Mitsuhiko Hara, bác sĩ nhi khoa và giáo sư tại Đại học Tokyo Kasei Gakuin nói với AFP.
Các bữa ăn trưa đa phần là bắt buộc - không cho phép mang theo bữa trưa trừ một số trường hợp bác sỹ yêu cầu trẻ phải ăn theo chế độ đặc biệt - và trong khi các bữa ăn trưa này hầu hết là không miễn phí, chúng được nhà nước trợ cấp ở mức cao.
Mỗi bữa ăn được thiết kế để cung cấp khoảng 600-700 calo cân bằng giữa carbohydrate, thịt hoặc cá và rau.
Một bữa ăn mẫu phục vụ cho trẻ em ở Gunma, Nhật Bản với các món: cơm với cá nướng, rau bi-na và giá đỗ, ăn kèm với súp miso thịt lợn, bên cạnh sữa và mận khô.
"Bữa trưa ở trường được thiết kế để cung cấp dinh dưỡng thường có xu hướng bị thiếu trong bữa ăn tại nhà", quan chức bộ giáo dục Mayumi Ueda nói với AFP. "Tôi nghĩ rằng điều đó góp phần vào cân bằng dinh dưỡng cần thiết cho trẻ em."
Không giống như hệ thống căng tin được vận hành ở một số nước phương Tây, bữa trưa học đường Nhật Bản thường được phục vụ trong lớp học. Học sinh thường xuyên mang thức ăn cho nhau và dọn dẹp phòng sau khi ăn.
Không có lựa chọn nào về món ăn, và không có sự nhượng bộ nào dành cho người ăn chay, hoặc bất kỳ ai bị kiêng cử do tôn giáo, chiếm một con số rất nhỏ trong một Nhật Bản đồng chủng.
Những bữa trưa không chỉ để cho trẻ ăn, mà còn để dạy chúng, theo quan niệm giáo giục Nhật Bản.
"Ngoài ra còn có một chương trình phát thanh hàng ngày ở trường để giải thích các thành phần dinh dưỡng có trong bữa ăn trưa trong ngày và đây là một cách tốt để giáo dục trẻ em", Hara nói.
Tại các trường tiểu học, học sinh sử dụng nam châm đính hình ảnh thực phẩm các loại khác nhau lên bảng trắng, học cách phân biệt các loại protein và các loại đường, tinh bột và chất xơ có trong các loại thực phẩm.
"Bữa trưa ở trường là một phần của giáo dục theo được quy định luật pháp," Ueda nói. "Đó không chỉ là việc ăn uống, mà trẻ em còn học cách phục vụ và tự dọn dẹp."
Hàng năm chính phủ Nhật Bản nghiên cứu về dinh dưỡng và thói quen ăn uống ở Nhật Bản và sử dụng kết quả đó để định hình những gì cần đưa vào bữa ăn ở trường, cô nói thêm.
Nhật Bản bắt đầu đưa bữa trưa vào trường học từ năm 1889, khi cơm nắm và cá nướng được cung cấp cho trẻ em nghèo ở vùng Yamagata phía bắc Nhật Bản.
Chương trình đã được mở rộng áp dụng trên toàn quốc sau Thế chiến thứ II để giải quyết nạn đói ở trẻ em trong bối cảnh thiếu lương thực nghiêm trọng.
Ngoài ra cũng còn những yếu tố khác góp vào thành tích dinh dưỡng trẻ em ở Nhật, Hara thừa nhận.
"Vì nhiều người Nhật có ý thức về sức khỏe, họ cố gắng ăn nhiều loại thực phẩm khác nhau, điều này rất tốt", ông nói.
"Và chúng tôi được dạy để ăn thực phẩm theo mùa, điều này cũng góp phần vào giữ gìn sức khỏe. Nhật Bản là một trong những quốc gia hiếm hoi chú ý nhiều đến thực phẩm liên quan đến các mùa cụ thể", ông nói thêm.
Kết quả rất rõ ràng trong thống kê: Nhật Bản có tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh thấp nhất thế giới và tỷ lệ trẻ em từ 5 đến 19 tuổi thừa cân hoặc béo phì là 14,42%, thấp hơn nhiều so với hầu hết các nước phát triển khác.
Hoa Kỳ đứng đầu bảng xếp hạng UNICEF tỷ lệ trẻ thừa cân, với 41,86%, Ý 36,87% và Pháp 30,09%.
Hara cho biết một yếu tố khác ở Nhật Bản là thường xuyên bắt buộc kiểm tra sức khỏe trẻ em. Cha mẹ của trẻ sơ sinh được nhắc nhở từ chính quyền địa phương và trẻ em được kiểm tra sức khỏe tại trường, bao gồm đo chiều cao và cân nặng.
Tuy nhiên, ngay cả Nhật Bản vẫn không hoàn toàn thoát khỏi xu hướng ngày càng nhiều trẻ em thừa cân và béo phì, mà ở Nhật Bản, cũng như các nước khác, có xu hướng ảnh hưởng nhiều hơn với những người từ các gia đình ít giàu có hơn.
"Trẻ em nghèo có nhiều khả năng bị thừa cân hơn vì các gia đình cố gắng cắt giảm chi phí", Hara nói. "Kết quả là, họ ăn ít protein nhưng lại tiêu thụ nhiều tinh bột, chất xơ và đường, dẫn đến béo phì."
Bữa trưa học đường càng quan trọng hơn đối với trẻ em trong những hoàn cảnh như vậy, ông nói.
"Rất nhiều dinh dưỡng được bổ sung vào bữa trưa ở trường ... vì vậy nó cũng góp phần giúp trẻ em nghèo thoát thừa cân và béo phì."
